Gözden kaçırmayın

AKÜ ve Uşak Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakülteleri Sanatla BuluştuAKÜ ve Uşak Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakülteleri Sanatla Buluştu

Boğaz'ın Tarihine Kazınmış Lezzet İzleri


İstanbul Boğazı'nın suları, yüzyıllardır yalnızca gemileri değil, lüfer ve nadiren de kılıçbalığı gibi balık sürülerini de taşımıştır. Bu göç yolları üzerinde yükselen Rumeli ve Anadolu Hisarları ise sadece askeri stratejinin değil, aynı zamanda Boğaz'ın sessiz mutfak tarihinin de sessiz tanıkları olmuştur.


Hisarlar: Boğaz'ın Kilidini Tutan Bekçiler


Rumeli Hisarı ve Anadolu Hisarı, Boğaz'ın en dar noktasında karşılıklı olarak konumlanmıştır. Anadolu Hisarı, Yıldırım Beyazıt tarafından 1393

  • 1395 yılları arasında inşa edilirken, Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'un fethinden önce, 1452'de Rumeli Hisarı'nı yaptırmıştır. Bu hisarların ortak özelliği, Boğaz'ın ana balık göç yolu üzerinde bulunmalarıdır. Karadeniz'den Marmara'ya göç eden balıklar, hisarların dibinden geçmek zorundaydı. Böylece hisarlar, hem deniz trafiğini hem de balık sürülerinin geçişini kontrol eden stratejik noktalar haline geldi.


    • Lüfer: Boğaz'ın Prensi ve Kültürel Mirası


    Lüfer, İstanbul'un mutfak kimliğiyle özdeşleşmiş bir balıktır. Boğaz'ın, Karadeniz ve Akdeniz sularının kesişiminden oluşan özel coğrafi koşulları, lüferde mükemmel bir lezzet dengesi yaratmıştır. 1858

  • 1909 yılları arası "Lüfer Devri" olarak anılır; bu dönemde mehtaplı gecelerde padişahlar ve devlet adamları sandallarla Boğaz'a açılarak lüfer avlardı. Ne yazık ki, aşırı avlanma ve kirlilik nedeniyle lüfer popülasyonu ciddi tehlike altındadır. Son dönemde İstanbul Ticaret Odası'nın "Boğaziçi Lüferi"ne coğrafi işaret alması, bu kültürel mirası koruma çabasının bir ürünüdür.


    • Nadir Bir Konuk: Kılıçbalığının Sessiz Tarihi


    Kılıçbalığı, İstanbul Boğazı tarihinde lüfer kadar sık rastlanmayan, ancak görüldüğünde heyecan yaratan nadir bir tür olmuştur. Saatte 100 km'yi aşan hızı ve güçlü yapısıyla denizlerin gladyatörü olarak anılan bu balığın avı, 1950'li ve 60'lı yıllarda Yeniköy, Paşabahçe gibi voli yerlerinde, sakin ve karanlık gecelerde özel ağlarla yapılırdı. 2025 yılında Büyükdere açıklarında 60 yıl sonra bir kılıçbalığının yakalanması, bu türün Boğaz'daki varlığının ne kadar azaldığının çarpıcı bir göstergesidir.


    Tarihin Lezzetle Kesiştiği Nokta


    Hisarların çevresi, günümüzde balık restoranlarıyla ünlüdür. Tarihi bir mekanda, hisarın gölgesi altında Boğaz manzarası eşliğinde lüfer yemek, İstanbul'a özgü bir deneyim sunar. Bu durum, hisarların işlevinin fetihten sonra askeri

  • denetsel boyuttan kültürel-gastronomik bir boyuta evrilişinin simgesidir. Hisarlar, Boğaz'ın sularında yüzyıllardır süren bu sessiz mutfak tarihinin hem tanığı hem de koruyucusu olmayı sürdürmektedir.