Gözden kaçırmayın

Kadıköy'ün Sinema Tarihi Beş Durablekta CanlanıyorKadıköy'ün Sinema Tarihi Beş Durablekta Canlanıyor

Bin Yıllık Sınır Bekçisi: Kars Kalesi


Kars şehrinin tam merkezinde, bin yılı aşkın tarihiyle adeta bir sınır bekçisi gibi yükselen Kars Kalesi, ilk olarak 1152 yılında Saltuklu Sultan Melik İzzeddin'in emriyle veziri Firuz Akay tarafından inşa edilmiştir. Kale, tarih boyunca Timur tarafından 1386'da yerle bir edilmiş, 1579'da Lala Mustafa Paşa tarafından III. Murat'ın emriyle yeniden yaptırılmış ve çeşitli dönemlerde onarımlar görmüştür. Kesme bazalt taştan yapılan kale, iç kale ve dış surlardan oluşmaktadır. Kalenin içinde Celal Baba Türbesi, bir mescit, askeri koğuşlar ve sarnıç gibi yapılar bulunmaktadır. Kale, bir "serhat şehri" olan Kars'ın sayısız kuşatma, savaş ve medeniyete tanıklık eden askeri ve idari bir merkez olarak önem taşımaktadır.


Medeniyetler Kavşağı: Ani Ören Yeri


Kars'ın 42 km doğusunda, Türkiye

  • Ermenistan sınırındaki Arpaçay Nehri'nin batı yakasında yer alan Ani Ören Yeri, yerleşim tarihi MÖ 5000'lere uzanan bir Orta Çağ başkentidir. En parlak dönemini 10.-13. yüzyıllar arasında yaşayan Ani, İpek Yolu'nun Kafkaslar'dan Anadolu'ya ilk giriş noktası olarak büyük bir ticaret ve kültür merkezi haline gelmiştir. 1064'te Sultan Alparslan tarafından fethedilen şehir, 2016 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır. "1001 Kiliseli Şehir" olarak anılan Ani, farklı dinlere ait yapıları bir arada barındırmasıyla ünlüdür.


    • Ani'deki Tarihi Yapılar ve Köprüler


    Ani'yi oluşturan taştan destanın en önemli unsurları, ayakta kalan anıtsal yapılardır. Ani'nin sembolü haline gelen Büyük Katedral (Fethiye Camii), 1001 yılında tamamlanmış ve Sultan Alparslan'ın fethinden sonra camiye çevrilmiştir. Ebul Manuçihr (Menuçehr) Camii, Anadolu'daki ilk Türk camisi olarak kabul edilmektedir. Tigran Honents Kilisesi, zengin taş işçiliği ve freskleriyle dikkat çeker. Şehri çevreleyen 4.5 km uzunluğundaki surlar ve Aslanlı Kapı, Ani'nin anıtsal girişini oluşturur. Arpaçay üzerinde yer alan ve günümüzde sadece ayakları kalan İpek Yolu Köprüsü, kadim ticaret yolunun sessiz tanığıdır.


    Devam Eden Kazılar ve Yeni Keşifler


    Ani'deki arkeolojik kazılar, tarihi destanın yeni sayfalarını ortaya çıkarmaya devam etmektedir. 2021'de başlayan kazılarda, Fethiye Camii'nin güneybatısında Anadolu'daki ilk Türk

  • İslam mezarlığı olduğu düşünülen bir alan keşfedilmiştir. 2023'te aynı bölgede yapılan kazılarda ise tuğla gövdeli bir Selçuklu kümbetinin kalıntılarına ulaşılmıştır. Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, bu kümbetin "Anadolu'daki kümbet mimarisi için belki de ilk örneklerden birisi, hatta ilk örnek" olabileceğini ifade etmiştir. Bu keşif, Türk-İslam sanatının Anadolu'daki erken dönemi hakkında önemli veriler sunmaktadır.


Taşın Dili ve Kars'ın Kimliği


Kars Kalesi ve Ani Ören Yeri, sadece taş yığınları değil, Kars'ın kimliğini şekillendiren tarihi belgelerdir. Kars Kalesi, şehrin sürekli bir sınır ve mücadele alanı olduğunun somut kanıtıyken; Ani Ören Yeri, hoşgörü, ticaret ve kültür alışverişinin evrensel bir simgesidir. Bu iki antik yapı birlikte ele alındığında, Kars'ın tarihini hem bir "kale" hem de bir "köprü" metaforu üzerinden okumak mümkün hale gelir. Kars'ın taştan destanı, işte bu ikiliğin ve zenginliğin hikayesidir.