Göbeklitepe'deki Üç Ana Yapı, Mükemmel Bir Eşkenar Üçgen Oluşturuyor
Şanlıurfa'da bulunan ve insanlık tarihini yeniden yazdıran Göbeklitepe'ye dair çarpıcı bir keşif, 2020 yılında bilim dünyasını sarsmıştı. Tel Aviv Üniversitesi'nden araştırmacılar, sitenin en eski üç dairesel yapısının merkez noktalarının, neredeyse kusursuz bir eşkenar üçgen oluşturduğunu ortaya çıkardı. Bu bulgu, MÖ 11.500 gibi erken bir tarihte, avcı
- toplayıcıların sofistike bir geometri bilgisi ve karmaşık bir sosyal organizasyonla çalıştığını kanıtlar nitelikte.
- toplayıcı toplulukların basit ve göçebe olduğu algısını yıkan Göbeklitepe, bu insanların anıtsal yapılar inşa edebilecek bilgi ve organizasyon gücüne sahip olduğunu gösterdi. Ayrıca, geometrik planlamanın kökeninin, tarım ve yerleşik hayatla birlikte çok daha sonraki dönemlerde ortaya çıktığı sanılırken, Göbeklitepe bu yeteneğin kökenini binlerce yıl geriye çekmiş oldu.
Tek Bir Master Planın İzleri
Keşif, İsrailli arkeolog Gil Haklay ve Prof. Avi Gopher tarafından gerçekleştirildi. Araştırmacılar, B, C ve D olarak adlandırılan üç ana dairesel yapının mimari planını, bir bilgisayar algoritması ve standart sapma haritalama tekniği kullanarak analiz etti. Elde edilen sonuçlar, bu yapıların merkez noktalarını birleştiren hayali çizgilerin bir eşkenar üçgen meydana getirdiğini gösterdi. Bu durum, yapıların aşamalı olarak değil, tek bir master plana göre, aynı anda veya çok kısa bir zaman diliminde inşa edildiğine işaret ediyor.
Mühendislik Becerisi ve Sosyal Organizasyon
Geometrik desen, inşaat sürecinin son derece karmaşık olduğunu gözler önüne seriyor. Bu hassas konumlandırmayı sağlamak için önceden bir şema veya plan yapılmış olması gerekiyordu; bu da o dönem insanının soyut düşünme ve planı ölçeklendirebilme becerisine sahip olduğunu kanıtlıyor. Araştırmacılar, bu planlamanın basit ama etkili ip gibi yöntemlerle yapılmış olabileceğini düşünüyor. Ancak bu kadar büyük bir proje, yüzlerce kişinin koordineli çalışmasını ve gelişmiş bir sosyal organizasyonu gerektiriyordu.
Tarihsel Paradigmaları Sarsan Anlam
Göbeklitepe'nin bu geometrik düzeni, tarih öncesi hakkındaki geleneksel görüşleri temelinden sarsıyor. Avcı
Astronomi ile Potansiyel Bağlantılar
Geometrik planın, Göbeklitepe'nin bir diğer gizemli yönü olan arkeoastronomi (eski çağ astronomisi) ile bağlantılı olabileceği düşünülüyor. Bazı araştırmacılar, dairesel yapıların ve dikilitaşların belirli yıldızların doğuşunu işaret etmek için inşa edilmiş olabileceğini öne sürüyor. 2024'teki bir çalışma, D yapısındaki bir dikilitaş üzerindeki 365 adet 'V' sembolünün bir güneş takvimi olabileceğini iddia etti. Geometrik düzen, bu tür astronomik gözlemler için bir çerçeve sağlıyor olabilir.
Sembolizm ve Mekansal Hiyerarşi
"T" biçimli dikilitaşların stilize insan figürleri olduğu düşünülüyor. Göbeklitepe ile çağdaş Karahantepe sitesinde bir dikilitaş üzerinde net bir insan yüzü tasviri bulunması bu teoriyi güçlendirdi. Geometrik desen, aynı zamanda yapılar arasında sembolik ve sosyal bir hiyerarşi olduğunu da gösterebilir. Merkezdeki daha büyük dikilitaşlar ve belirli bir düzende sıralanışları, bu düzeni yansıtıyor olabilir. Bu keşif, Göbeklitepe'yi sadece dini bir merkez değil, aynı zamanda derin bir matematiksel bilgiye sahip, ileri düzeyde organize olmuş bir toplumun projesi olarak konumlandırıyor.
Yorumlar
Yorum Yap