Teneke Mahalleler: İstanbul'un Unutulan Sosyal Dokusu
İstanbul Gaziosmanpaşa'ya bağlı Küçükköy semtinde, bir zamanlar sabahın ilk ışıklarıyla birlikte teneke mahallelerin dar sokaklarını, kaynak makinelerinin karakteristik cızırtı ve uğultusu doldururdu. Bu sesler, bölgenin endüstriyel karakteri ve "teneke mahalle yoksulluğu" olarak adlandırılan yaşam mücadelesinin gündelik bir yansımasıydı. Çatıları ve duvarları büyük ölçüde teneke ve atık malzemelerle kaplı, derme çatma evlerden oluşan bu mahalleler, 19. yüzyılın sonlarındaki göç dalgalarıyla, özellikle de 1877
- 78 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında İstanbul'da yaygınlaşmıştı.
Küçükköy'ün Endüstriyel Kimliği ve Değişen Yüzü
Küçükköy, yaklaşık 200 yıl önce Rami'den ayrılan göçmenlerce kuruldu. 1950'lerden itibaren sanayileşme ve kentleşme ile hızla büyüyen bölge, 1962'de belde belediyesi oldu, 1981'de ise feshedilerek Gaziosmanpaşa'ya bağlandı. Bölgede "Karakaya Çelik Mobilya Sanayi" gibi işletmelerin varlığı, metal işleme ve kaynak faaliyetlerinin burada yaygın olduğunu gösteriyor. Sabahın erken saatlerinde başlayan bu endüstriyel sesler, mahalle sakinlerinin geçim kaynağının ve gündelik hayat ritminin bir parçası haline gelmişti.
Sosyal Mozaik ve Gündelik Yaşam
"Teneke mahalle" olarak adlandırılan bu bölgeler, sadece fiziksel özellikleriyle değil, sosyal dokusuyla da dikkat çekiyordu. Egemen Yılgür'ün "Nişantaşı Teneke Mahallesi" çalışmasına göre, bu mahalleler genellikle Romanlar başta olmak üzere, Kürt, Laz, Çerkez ve diğer göçmen grupları barındırıyordu. Enformel sektörde çalışan hurdacılık, kalaycılık, sepetçilik gibi meslekler veya fabrika işçiliği, bu toplulukların başlıca geçim kaynaklarındandı. Kaynak sesleri, bu emek dolu yaşamın sabahları yankılanan bir sembolüydü.
Kentsel Dönüşümle Silinen Bir Manzara
1980'ler ve sonrasında yaşanan kentsel dönüşüm ve apartmanlaşma süreçleri, teneke mahallelerin büyük ölçüde dönüşmesine veya ortadan kalkmasına neden oldu. Bu nedenle, Küçükköy'ün teneke mahalle aralarında yankılanan sabahın ilk kaynak sesleri, artık büyük ölçüde İstanbul'un sosyal ve fiziksel hafızasında yer edinmiş bir anı olarak kaldı. Bugün, bu tarihsel doku ve onun karakteristik sesleri, kentin hızla değişen yüzü içinde kaybolmuş durumda.
Yorumlar
Yorum Yap